Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı seçiminin 28 Mayıs’ta yapılacak ikinci tipi yaklaşırken, Kuzey Kıbrıs’taki ekonomik kriz derinleşiyor. Kuzey Kıbrıs’taki bankalar ekonomik krize karşı yeni tedbirleri devreye sokarken iktisat uzmanlari, 29 Mayıs sonrası durumun daha da kötüleşebileceği ihtarında bulunuyor.
KKTC’nin eski başbakanı Ferdi Sabit Soyer ve ekonomist Mertkan Hamit, Türkiye’deki seçimin ikinci çeşidi öncesi Kuzey Kıbrıs’taki ekonomik krizi Gazete Duvar’a kıymetlendirdi.
ESKİ BAŞBAKAN SOYER: DURUM DERT VERİCİ
KKTC’nin eski başbakanı, iktisat alanında tecrübeli siyasetçi Ferdi Sabit Soyer, Kuzey Kıbrıs’ın sosyoekonomik yaşantısındaki son gelişmeleri ‘kaygı verici’ olarak nitelendirdi. Soyer’e nazaran, nazaran Kıbrıslı Türkler, Türkiye’deki seçim sürecinin sonuçlanmasından evvel sonlu imkanlarla tedbir almak için çaba ediyor.
Soyer, Kuzey Kıbrıs’ta Türk Lirası ile borçlanmaya yüzde 30-35 faiz uygulanmaya başlandığına dikkat çekti. Soyer’e nazaran, Kuzey Kıbrıs’ta Türk Lirası ile borçlanan vatandaşlar ellerindeki paraları dövize yatırıyor. “Zincir koptu. Toplumsal güvenlik zinciri koptu” diyen eski başbakan Ferdi Sabit Soyer, an itibariyle adanın kuzeyinde bankadaki mevduatların yüzde 90’ının, kredilerin ise yüzde 85’inin döviz cinsinden olduğunun altını çizdi.
‘EURO KULLANIMINA GEÇİŞE KARŞILAR LAKİN FİYATLAR EURO’YA GÖRE’
Üç partili koalisyon hükümetinin yaşananlar karşısında ‘euro kullanımına geçiş’ fikrine kapıyı kapatmaya devam ettiğini de belirten Soyer, buna rağmen gümrük ve emlak vergilerinin döviz cinsinden alınmaya devam ettiğini, Kıbrıs’ın kuzeyindeki tüm fiyatların euro’ya nazaran hesaplandığını, bu durumun da insanları güç durumunda bıraktığını vurguladı.
“Kıbrıslı Rumların bir nevi bit pazarına döndük” yorumunu yapan siyasetçi, bu durumunun ilerleyen devirde Kuzey Kıbrıs’ta milliyetçi hisleri kabartabileceğine dikkat çekti.
EKONOMİST HAMİT: MEÇHULLÜĞÜ YAŞIYORUZ’
Söz konusu sosyoekonomik çalkantıyı pahalandıran ekonomist Mertkan Hamit de krizle ilgili olarak şu an itibariyle elde muteber, bilimsel data ve bilginin olmadığını söyledi.
“Buradaki ve Türkiye’deki Merkez Bankası ve idareler durumu kurtarmaya çalışıyor” müşahedesini paylaşan Hamit, “Türkiye’de hükümet, 700 puana kadar tırmanan kredi risk primi (CDS) nedeniyle Maliye ve İktisat bakanlıkları aracılığıyla bankaları euro tahvil almaya teşvik etti. Hedef CDS’i düşürmek. Lakin bu tıp adımların manipülasyonu artırdığını, dataları gölgelediğini göz önünde bulundurmak gerek” tabirlerini kullandı. Hamit, “Şu an meçhullüğü yaşıyoruz” yorumunda bulundu.
‘BU GELİŞME, YAŞANAN PANİĞİN BİR İŞARETİ’
Kuzey Kıbrıs’taki yerli bankaların Türkiye’deki Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 28 Mayıs’ta yapılacak ikinci cinsine günler kala, bugün (26 Mayıs) prestiji ile faizleri yüzde 50’nin üzerine çıkardığı bilgisini de paylaşan Kıbrıslı Türk ekonomist, bu gelişmenin Kıbrıs Türk toplumunda yaşanan paniğin bir işareti olduğunu vurguladı.
Hamit, seçimlerin sonraki günü için iki noktanın altını çizdi. Hamit, birinci nokta olarak, Kıbrıslı Türklerin kurların bugünkü düzeyde kalmayacağı beklentisi içerisinde olduğunu belirtti. Türkiye’de ve yurt dışında olduğu üzere Kıbrıs Türk tarafında da önümüzdeki süreçte doların yüzde 30 bandının üzerine yükselmesi ihtimal dahilinde görülüyor.
‘ERDOĞAN KAZANIRSA SERMAYE DENETİMİ BEKLENİYOR’
Ekonomist Hamit, ikinci nokta olarak da Cumhurbaşkanı ve Cumhur İttifakı’nın adayı Recep Tayyip Erdoğan’ın seçimlerden galip çıkması durumunda Kuzey Kıbrıs’ta sermaye denetiminin devreye gireceğinin beklendiğine dikkat çekti. Hamit, bu mümkünlük hakkında “Bugün bile 100 bin ile 200 bin ortasındaki paraya, krediye ulaşmak sıkıntı bir sıkıntı. Sermaye denetimi durumunda ise bankalardan kaçış tetiklenebilir” dedi.
Hamit, kelamlarını KKTC hükümetinin krizi izlemekle yetindiği, ağırlaşan kriz karşısında gerekli önlemlerin alınmadığı yorumu ile sonlandırdı. Kıbrıslı ekonomist, “İntihar için çatıya çıkmış vatandaşa benziyor durumumuz. Aşağıda branda tutan yok. Bilakis ‘atla, atla’ sesleri yükseliyor” ironisi ile Kıbrıs’taki durumu özetledi.
KIBRIS BASINI: BANKALAR TL KREDİLERİNE SINIRLAMA GETİRİYOR
Kıbrıs Türk basını da son günlerde Türkiye’deki Cumhurbaşkanı seçimleriyle kontaklı olarak Kıbrıs Türk toplumunda bankalardaki mevduatların dövize çevrilmesi ya da yüksek ölçüde Türk Lirası kredi çekip dövize çevrilerek yastık altına konması üzere uygulamaların gündeme geldiği haberini geçiyor. Kelam konusu uygulamalar sonucunda Kıbrıslı Türk bankalar Türk Lirası kredilerine sınırlama getirmeye başladı.
Yeni Sistem gazetesinin haberine nazaran, Kıbrıs Türk Öğretmenler Yardımlaşma Kooperatifi (ÖYAK) mevduatların yüzde 80’inin döviz olarak yatırıldığını, kredi taleplerinin ise büyük oranda Türk Lirası olduğunu, başka mahallî bankalarda olduğu üzere ÖYAK’ın da TL nakit sıkışıklığı yaşadığını duyurdu. Kooperatifin, üyeler tarafından yatırılan mevduatlar üzerinden kredi verdiği anımsatılarak, Türk Lirası kredi üst limitinin 100 bin TL ile sonlandırıldığını açıkladı. ÖYAK İdare Kurulu’ndan yapılan açıklamada, nakit sıkışıklığı giderildiği oranda Türk Lirası kredi üst limitinin yine güncelleneceği tabir edildi.