Emeklilerin ve Emeklilikte Yaşa Takılanların (EYT) hesabına yatan ve yatacak olan emekli aylıklarının, açıklanan resmi sayıların altında kalması baş karışıklığına yol açtı.
En düşük emekli aylığının 3 bin 500 TL’den 5 bin 500 TL’ye çıkarıldığı duyurulmuş, bu düzenleme geçen hafta Resmi Gazete’de de yayınlanmıştı. Ocak artırımını 17 Ocak’tan itibaren almaya başlayan birtakım emeklilere 5 bin 500 liranın altında, 3 bin 600 TL ya da 4 bin TL yatırılması dikkat çekti.
EYT’liler ise, Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) emekli aylığı hesaplama uygulamasının güncellenerek tekrar açılması sonrası kendilerine yapılacak maaş artırımı konusunda baş karışıklığı yaşıyor.
Bu ekrandan ne kadar aylık alabileceklerini hesaplayan EYT’liler, kendilerine yüzde 30’un altında artırım yapıldığının görüntülenmesine reaksiyon gösterdi.
EYT’LİLERE DE YÜZDE 30 ARTIRIM YAPILDI AMA…
Sosyal güvenlik uzmanlarından aldığımız bilgilere nazaran, 2022 enflasyonunun beklenenden düşük gelmesi, emekli aylıkları hesaplanırken dikkate alınan kat sayının düşmesine, bu da EYT’lilerin hissettiği artırım oranının yüzde 17-18’de kalmasına yol açtı.
5510 sayılı kanuna geçen haftaki torba yasa ile süreksiz 92. unsur eklenmiş; 2023 başından evvel bağlanmış gelir ve aylıklar ile 2023’te bağlanacak malullük, yaşlılık ve mevt aylıklarına yüzde 30 artırım yapılacağı duyurulmuştu.
Yani “EYT’lilere yüzde 30 artırım yapılmadı” demek hakikat değil. Yapıldı. Lakin burada şöyle bir teknik sorun devreye giriyor:
Maaş hesabı yapılırken kat sayı, aylık bağlama oranı, gösterge sayısı üzere formüller kullanılıyor.
Emekli aylıkları hesaplanırken dikkate alınan kat sayı ise tüketici enflasyonu oranı ile ülkenin büyüme sayılarının eklendiği bir formül üzerinden hesaplanıyor.
Türkiye 2022’yi yüzde 64,27 enflasyonla kapattı. Lakin Merkez Bankası’nın (TCMB) 2022 yıl sonu enflasyon maksadı ise yüzde 66,80 idi.
Açıklanan 2022 enflasyonu sonrası katsayı da niyet bu durum EYT’lilerin alacağı artırım oranını etkilemiş oldu.
Eğer emekli artırımları yüzde 30’a çıkarılmasaydı, EYT’lilerin yaşadığı kayıp daha fazla olacaktı.
ARALIKTA YAPILAN HESAPLA OCAKTAKİNİN TUTMAMASI NORMAL
Bu durum öteki bir anlatımla ise şöyle özetleniyor:
SGK emekli maaş hesaplama programı, hesap yapılan tarihe nazaran aylık hesap ediyor.
Buna nazaran, emekli olmamış biri için bir ay evvelki hesabın geçerliliği yok. Zira bir ay evvelki hesapta 2022 Ocak-Temmuz artırımı dikkate alınırken, şimdiki aylık hesabında 2022 enflasyon oranı ve açıklandığı vakit da büyüme oranının yüzde 30’u dikkate alınıyor.
Bu nedenle bir evvelki ay hesaplatılan emekli maaşı, aslında kişinin kazanılmış hakkı değil.
EZİCİ ÇOĞUNLUĞU 5 BİN 500 TL ALACAK
EYT’lileri bekleyen bir başka sorun ise, büyük çoğunluğunun en düşük emekli aylığı olan 5 bin 500 TL’lik aylığı olacak olmaları.
Türkiye’de yüzde 60 oranında taban fiyattan prim yatırıldığı, münasebetiyle yıllardır emekli olmayı bekleyen EYT’lilerin bu sefer de en düşük emekli aylığına mahkûm edileceği tabir ediliyor.
Bu yüzden toplumsal güvenlik uzmanlarına nazaran, EYT’lilerin ezici bir çoğunluğu en düşük emekli aylığını alacak.
ZAMMA KARŞIN 5.500 TL’NİN ALTINDA MAAŞ ALANLARA NE OLACAK?
EYT’lilerin haricinde, halihazırda emekli olanların hesaplarına ocak ayı maaşı olarak yatan 3 bin 600-4 bin TL’lik aylıkların ise, ilerleyen devirde 5 bin 500 TL’ye tamamlanması, farkın kapanacağı söz ediliyor.
Uzmanlar, bu durumun kanunun yetişmemesinden kaynaklandığının üzerinde duruyor.
EYT DÜZENLEMESİ NEDEN HÂLÂ MECLİS’E GELMEDİ?
Öte yandan, EYT düzenlemesinin ayrıntıları aralık ayının sonunda açıklanmasına karşın, düzenleme hâlâ Meclis’e gelmedi. Ne vakit geleceğiyle ilgili ise açıklanan tarih daima değişiyor.
Önce ocak sonu, sonra şubat ortası halinde yapılan açıklamalar, son olarak mart ayına kaldı.
Gecikme münasebetine ait ise net bir bilgi yok.
Daha evvel ocak ayı sonunda Meclis’in gündemine geleceği belirtilen düzenlemenin tarihiyle ilgili AKP Küme Başkanvekili Bülent Turan, “EYT en geç ocak sonu Meclis’te olur, şubat ortasında yasalaşır” demişti.
İki gün evvel açıklama yapan AKP Küme Başkanvekili Akbaşoğlu ise, EYT düzenlemesinin gelecek hafta Meclis’e sunulabileceğini söyledi.
Konu ile yeni bir açıklama da dün Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’den geldi. Alım, EYT’liler ile ilgili düzenlemenin Meclis’e ne vakit geleceğiyle ilgili, “Meclis’in iradesinde. Top bizden çıktı” dedi ve şöyle devam etti:
“Bizim kümedeki arkadaşlarımız, milletvekillerimiz mevzuyu tartışıyorlar, inceliyorlar. Onlar değerlendirip komiteye gönderecekler. Mart ayında neticelenir diye düşünüyorum.”
Ancak edindiğimiz bilgilere nazaran, hususun neden uzadığı ile ilgili, Plan ve Bütçe Komisyonu’nda EYT görüşmesine katılanların da net bir bilgisi yok. Dikkat çeken ise, Meclis’te halihazırda EYT ile ilgili bir gelişmenin olmamasını belirtmeleri…
EYT’LİLER BİRİNCİ MAAŞINI NE VAKİT ALACAK?
Peki EYT’liler birinci maaşlarını ne vakit alacak?
AKP Küme Başkanvekili Akbaşoğlu, iki gün evvel yaptığı bir açıklamada “EYT’liler mart ayında maaşlarını alacak” dedi.
EMEKLİ AYLIĞI NASIL HASAPLANIR?
SGK’nın emekli aylık hesaplama uygulamasına https://uyg.sgk.gov.tr/AylikHesap/ adresinden girilebiliyor.
Buradaki bilgiler doldurulduktan sonra hesaplama adımları takip edilerek yaklaşık olarak alınabilecek aylık ortaya çıkıyor.